Słownik XVII wieku

Słowniki:
nie notują

Najwcześniejsze poświadczenie: post 1616

Formy: bezok. pokazać się; ~ cz. prze. lp m 3. os. pokazał się; ż 3. os. pokazała się; lm mos 3. os. pokazali się; ~ cz. przy. pr. lp 2. os. pokażesz się; 3. os. pokaże się; ~ tr. rozk. lm 1. os. pokażmy się; 2. os. pokażcie się; ~ im. uprz. pokazawszy się

Znaczenia:

1. »stać się widocznym, ukazać się, stawić się przed kim; pojawić się«:

Rekcja: komu czemu; do kogo; na kogo; na kim

WNiedzielę poszedłęm do Podkomorzego y pytam ieżeli się tam krolowi mogę pokazać. PasPam 175v. Tu nie mogę w Całym Miasteczku znaleść Człowieka y ty się nie pokazesz chodzies my cię iuz widzieli. PasPam 237. Iak ią [charcicę] wypuszczono nie pokazała się do Pana. PasPam 253. Tego Roku pokazał się kometa ad occidentem. PasPam 257v. Woyska [zam. wojsko] pokazawszy się tylko tym Fortecom poszło daley ku Granicy. PasPam 275v.

◆ Związki frazeologiczne: ◆ coś się na kimś (a. na kogoś) pokaże »ktoś okaże się winnym (czegoś)«: Iakom za raz deklarował ochotnie [...] ponosić paenam iezeli się to na mnie pokaze co mi zadano iezeli niepokaze proszę wzaiemnie że by pokutował ten kto zadaie a Niedowodzi. PasPam 184v-185. ◆ pokaże się »będzie, stanie się, okaże się (coś)«: Az Mu Mowi Jeden Bracie czy Się Waszec Nie Omylił [...] Rzecze Zdrowie Moie Szyia Moia iezeli się inaczey pokaze. PasPam 91. Iezeli się nietak iako mowię pokaze. Dąm vinctas manus. PasPam 149. ◆ pokazać się na oko:

2.przen. »stać się jawnym, wiadomym, objawić się«: Niewinnosc moia pokaze się iako oliwa Na wierzch. PasPam 144v. W tym się ma pokazac Polska Generositas ze to krola powinna obierać wszystka Nobilitas. PasPam 231.

3. »okazać się kim«:

Rekcja: komu czemu, kim

Raz się iey pokaze Synęm drugi raz Pasierbem. PasPam 138. Prosic będą IchMSC P. P. Posłowie nasi Ich WSCiow Xięzy, Biskupow, Opatow, Proboszczow, zeby pokazawszy się filius tey Oyczyznie [...] raczyli Charitativum wyswiadczyc Subsidium. PasPam 216v-217. Sąm to Bog podaię nąm tę okazyią tak Snadną do nabycia dobrey reputacyiey, pokaz my się zes my Ludzie. PasPam 237v.

4. »wystąpić okazale, bogato, popisać się«: Koniecznie chcieli ze bym był y Posłował. Alem się wymowił ze mi Ociec denegował kosztu [...] A tam trzeba się było pokazac. PasPam 215. Niemcy dosyc Błazęnsko pokazali się y Pannę Młodą wyprawiono iak nie Cesarską Corkę. PasPam 234.

Związki nieprzyporządkowane do znaczeń:

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● Koń w dzielności/ Páchołek przy trunku/ Chárt v zaiącá. Iakim się raz pokażą, tákim ie długo rozumieć może. ŻabPol A3v.